Przepuklina pępkowa to przemieszczenie zawartości jamy brzusznej przez pierścień pępkowy. Poza widocznym uwypukleniem, może się powiększać podczas wzrostu ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej, na przykład podczas kaszlu.
Przepukliną nazywamy przemieszczenie zawartości jamy brzusznej poza powłoki brzucha. Może pojawić się tam, gdzie ściana jamy brzusznej jest osłabiona, np. w okolicy pachwiny, kresy białej lub pępka. Każda przepuklina ma wrota, worek i zawartość.
W przypadku przepukliny pępkowej, możliwe wrota to niezrośnięty pierścień pępkowy (otwór, przez który przechodziły naczynia pępowinowe i część jelit podczas życia płodowego – zamyka się po porodzie) lub blizna pooperacyjna w okolicy pępka. Ten rodzaj przepukliny częściej występuje u noworodków. U dorosłych natomiast przepuklina w okolicy pępka określana jest jako przepuklina okołopępkowa. Rozwojowi przepukliny okołopępkowej sprzyjają stany, w których dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej, na przykład:
Przyczyny przepukliny pępkowej u noworodków mogą być różne. Ten rodzaj przepukliny powstaje, gdy jelito zostaje zatrzymane przez niezarośnięty pierścień pępkowy i uwypukla się na zewnątrz jamy brzusznej.
Większe przepukliny pępkowe u noworodków mogą być zauważalne podczas badania po porodzie. Gdy przepuklina pępkowa jest mała, najczęściej jedynym objawem jest widoczne wypuklenie w okolicy pępka, bez dodatkowych dolegliwości. W przypadku większych przepuklin mogą pojawić się jednak nieprzyjemne doznania oraz wyraźne powiększenie przepukliny podczas intensywnego kaszlu, kichania lub problemów z wypróżnianiem. Jeśli przepuklina ulegnie uwięźnięciu, może to spowodować nasilenie objawów, a nawet prowadzić do poważnych powikłań. Uwięźnięta przepuklina wymaga natychmiastowej interwencji operacyjnej, aby zapobiec zaburzeniom ukrwienia jelita i ewentualnej martwicy.
Diagnoza przepukliny pępkowej zazwyczaj nie sprawia większych trudności. Lekarz może ją zidentyfikować podczas badania palpacyjnego pępka i jego otoczenia – pojawia się charakterystyczne uwypuklenie, szczególnie w trakcie kaszlu lub napinania brzucha, które zmniejsza się lub znika po zmniejszeniu ciśnienia w jamie brzusznej. Istotne jest jednak właściwe rozróżnienie przepuklin brzusznych, ponieważ w tej okolicy może także wystąpić przepuklina kresy białej. W celu potwierdzenia diagnozy, szczególnie przy małych przepuklinach, przydatne może być wykonanie badania USG jamy brzusznej. Badanie to pozwala nie tylko zlokalizować wrota przepukliny, ale również ocenić jej zawartość.
Preferowaną metodą leczenia jest operacja, zalecana u wszystkich pacjentów z przepukliną, zwłaszcza gdy wywołuje ona objawy. Zabieg polega na usunięciu worka przepuklinowego oraz odpowiednim zszyciu tkanek i pępka. W przypadku większych przepuklin stosuje się także siatkę z tworzyw sztucznych, która dodatkowo wzmacnia ścianę jamy brzusznej i zmniejsza ryzyko nawrotu przepukliny. Przed operacją pacjent powinien być na czczo przez co najmniej 6 godzin. Okres rekonwalescencji zazwyczaj trwa od 2 do 3 tygodni. Po zabiegu zaleca się unikanie podnoszenia ciężkich przedmiotów przez około 4 do 6 tygodni.
Aby zminimalizować ryzyko rozwoju przepukliny okołopępkowej, istotne jest stosowanie się do pewnych zaleceń:
Warto zauważyć, że te wskazówki dotyczą przepukliny, która pojawia się u osób dorosłych. Niestety, nie ma sposobu na zapobieganie jej wystąpieniu u noworodków.
W przypadku objawów sugerujących pojawienie się przepukliny pępkowej należy zgłosić się bezpośrednio do chirurga lub do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. Zbada on pacjenta, zbierze wywiad dotyczący zgłaszanych dolegliwości i zadecyduje o konieczności dalszych badań takich jak USG jamy brzusznej. Pacjent może dostać skierowanie na konsultację chirurgiczną, podczas której omówi z lekarzem możliwość leczenia operacyjnego przepukliny.